Geçtiğimiz 5 yılda bu kadar sakin bir yaz sezonu başlangıcı görmemiştim. Bu satırları okuduğunuzda okulların yaz tatili ve bayram tatili başlayacak. Mutlaka bir yoğunluk olacak. Ama Ege’ye nasıl bir hücum olursa olsun, denizdeki yoğunluğun son 5 yılın mevsim normallerini yakalayabileceğini sanmıyorum.
Birkaç örnek vereyim…
Dirsek Bükü'nü hiç bu kadar sakin görmemiştim...
Deniz sezonunu Gökova – Hisarönü gezisi ile açtık. 28 Mayıs’ta Gökova Tuzla’da tek tekneydik. 1 Haziran’da Bencik’te toplam 7 tekne vardı. 3 Haziran’da İnbükü’nde tek (1) tekneydik. 8 Haziran’da Dirsek Bükü’nde 9 tekne vardı. Dönüş yolunda 10 Haziran’da öğlen saatlerinde Knidos’ta 4 tekne demirliydi, akşam Mersincik’te 2 tekneydik. Bu günlerde bu 6 koyda toplam 8 de gulet ile karşılaştık. O da düşük bir sayı… Bu rakamlar geçtiğimiz 5 yıla göre yüzde 10-20 seviyeleridir.
Sadece gözlem amacıyla Selimiye’ye girdik, motoryatların konuşlandığı karşı kıyıda sadece 10-15 tekne vardı. Bu mevsimde en aşağı 40 tekne yazı geçirmek üzere bir kayaya bağlanmış olurdu. Ve asıl şok: D-Maris, yani Tavşan Bükü’nden 3 kere geçtik. İlk geçişimizde adaya bağlı hiç tekne yoktu, üçüncü geçişte 3 tekne. Otel kıyısında da ancak 10-15 tekne. D-Maris’in yedek koyları Sucağız’da pik sezonda 120-150 motoryat bağlı olur. 10 tane ya var ya yoktu…
Bu göstergeler 5 yıldır denizleri allak bullak eden pandemi dönemi yüksek ilgisinin henüz tam olarak bitmese bile kesinlikle ciddi bir ivme kaybı yaşadığının işaretleri.
MALİYETLER UÇTU GİTTİ…
Yolculuk boyunca 3 marina (Gökova Ören, Körmen, Orhaniye Martı) ve Orhaniye, Turgut iskelelerinin önünden geçtik, bağlı teknelerin (yaklaşık 2000) yüzde 80-90’ı yerlerinde kuzu kuzu sahiplerini bekliyorlardı. Bir marina müdürümüze sordum, “İnsanlar artık 3-4 günlük kısa turlar için teknelerine gelmiyor, yol ve yemek maliyeti herkesi düşündürüyor” dedi.
Hisarönü’nün şöhretli yat turizmi restoranlarına ya uğradık ya da yöneticileriyle konuştum. Geçtiğimiz yıla göre yüzde 50 kapasiteyle çalıştıklarını gördüm ya da söylediler. İki haftalık Hisarönü gezimizde sadece 1 adet Rus filotillası ile karşılaştık. Charter şirketleri 2024 performansı konusunda hayli şüpheliydiler. Mayıs ayında konuştuğum bir arkadaş “2023’te yüzde 20 ciro kaybı yaşamıştık, bu yıl da yüzde 50 civarında ciro kaybımız olabilir” diyordu. Haklı çıkabilir. Zaten bu trendi erken tespit eden 3-4 charter şirketi filolarını Yunanistan ve Hırvatistan’a taşıdı bile.
MÜŞTERİ DE RESTORANCI DA DERTLİ…
Kendi gözlerimle görmedim, ama şu anda yoğunluğun en çok devam ettiği bölge Göcek gibi gözüküyor. Göcek’in belası da fiyatlar. Geçtiğimiz yıllarda her sezon yapılan yüzde 100 ve ötesi zamlar yeme içme rakamlarını öyle yükseltti ki, A+ segment müşterilerin bile ilkyaz gezilerinde restoran ziyaretlerini üçte bir, dörtte bir seviyelere çekip yemeklerini teknelerinde yemeyi tercih etmeye başladıklarını duyuyoruz. 3-4 günlük arkadaş gezilerinde 1500-2000 HP motor ile 15-20 bin liralık yakıt harcamamak için aynı koyda kalmayı tercih ettikleri de bir diğer gerçek.
Fiyatlar sadece müşteri (denizciler) açısından değil, işletme sahipleri açısından da can yakıcı. Sadece ham madde, asgari ücret konuları değil… Ecrimisil ve kira bedelleri de çıldırmış durumda. Bakın, Göcek’te yat mola noktalarından devletin aldığı yıllık kira öyle arttı ki, Bedri Rahmi’deki en yeni ve hayli iddialı tesis Zeytin el değiştirdi. Göbün’ün yöneticisi Muammer Önder, Zeytin’in rakamlara pes eden 4 hissedarının paylarını devraldı. Orayı artık oğlu Tolunay Önder işletecek.
Bu gelişmeler denizin işvereni (yani devlet baba) açısından nasıl sonuçlar yaratacak, onu da yakın süre içinde görebiliriz. Çevre Bakanlığı, Göcek koylarını bir mapa, tonoz-şamandıra sistemi ile yeniden ücretli yapmaya hazırlanıyor. (Son ihaleler ile unutulmaz bir felaketin eşiğinden dönmüştük - ayrıntılar linkteki yazıda. Ama yine de…) Denizdeki son 5 yılın yüksek karlılığını takip eden yatırımcılar eminim bu ihalelere yine balıklama atlayacak. Ama denizdeki pandemi çılgınlığı duraklama dönemine girerse, bu yatırımlar nasıl karlılığa döner, bir diğer soru.
Evet, ekonominin çarklarından gelen gıcırtılar son yılların füze gibi yükselen deniz yaşamını ne kadar değiştirecek bu sezon büyük ölçüde ortaya çıkar, diye düşünüyorum.
ÇEVRE BAKANLIĞI: KIYILAR HALKINDIR…
Söz Çevre Bakanlığı’ndan açılmışken… Türk denizci toplumu denizden uzaklaşmaya başlıyor, dedik. Oysa bildiğiniz gibi Çevre Bakanlığı, tam da aksine Türk toplumunu denize yaklaştırma gayreti içine girdi.
Bakan Mehmet Özhaseki, “Halkın kıyılara erişimi önündeki tüm engelleri temizleyeceğiz, kaçakları yıkacağız, bunlar sözde kalmayacak” diye kararlılıkla konuştu. Valilik birkaç gün birkaç kaçak yapı yıktı. Ajanslar, gazeteler manşetlere taşıdılar. Ya sonra? Sonrası yok! Bakanlık frene bastı, kaçak yıkımları sezon sonuna, sonbahara ertelendi. Gerekçe: Kimsenin ekmek parasına mani olmayalım.
Aslında bir başka ‘sonra’ var… Datça’da, Bitez’de, Akyaka’da, Ayvalık’da, Kumbahçe’de “Kıyılar halkındır, şezlongları, masaları kaldırın” eylemleri sürüyor. Bitez’de eylemciler ancak denizin içinden yürüyerek eylem yapabildiler. Çünkü kumsal son santimine kadar şezlonglar, masalarla kaplıydı. Bu arada bir de ölçüm yapılmış; 2 kilometrelik Bitez Plajı’nın sadece 21 metresi ‘halk plajı’ imiş.
Bakalım şu yüzlerce işgalli plajdan kaç tanesi bu sezon halka açılacak?
Hisarönü Dişlice Adası: Körfezin tam ortasında bir doğa harikası...
GÖKOVA’YA, HUZURA DÖNÜŞ…
10 Haziran’da Hisarönü’nden Gökova’ya döndük. Sabah 08.00’de Datça Liman’dan çıkıp Mersincik’e varana kadar yanımızdan 20 civarı tekne geçti. Gulet, motoryat, yelkenli, gemicik her tür tekne var. Bunların çoğu bayram günleri öncesinde Hisarönü’nde pozisyon alacak kaptanlı tekneler. Bir kısmı da cumartesi Bodrum’dan yola çıkmış, pazar Mersincik ya da Knidos yapıp Hisarönü içlerine giden tatilciler…
Yanımızdan geçip Hisarönü içlerine yol alan bu teknelerin sayısı emin olun çok düşük… Nitekim sonraki 2 gün Bodrum’dan Hisarönü’ne geçen sadece 3-4 tekne gördük.
Comments